پایگاه اطلاع رسانی مسجدسلیمان
پایگاه اطلاع رسانی مسجدسلیمان
ســردیــارون بـخـتـیـاری
نوشته شده در تاريخ برچسب:, توسط عــلــی چراغیان |

 

شادیانه های آوازی در عروسی بختیاری

 

بار اصلی آوازهای شادیانه در فرهنگ موسیقی بختیاری بر عهده زنان و دختران است. خواندن آواز همانند نواختن ساز، تمرین و ممارست زیاد نمی طلبد و از طرفی خوانندگی در فرهنگ بختیاری عمومیت دارد و مختص قشر خاصی نیست. بنابراین همه آنهایی که توانایی و علاقه به خواندن دارند، در مجالس شادی از این فرصت چشم پوشی نمی کنند. ضمن اینکه آوازخوانی در این فرهنگ یک شغل محسوب نمی شود. گر چه امروزه به سبب تحولات چشمگیر فرهنگی در همه جوامع سنتی، آوازخوانی سوگواری یا "گاگریوخوانی" به یک شغل برای مردان بختیاری تبدیل شده است. نکته دیگر در خصوص ترانه های آوازی، مشارکت دسته جمعی زنان و دختران است. در این نوع اجراها، معمولاً یک نفر یا چند نفر به نوبت، آوازی را سر می دهند و جمعیت حاضر در پاسخ هر بند آن، واژه یا واژگانی را واخوانی می کنند.

شادیانه های آوازی بختیاری ها از منظری یک موسیقی زنانه به حساب می آید ولی این عنوان با آنچه که در جوامع شهری امروز، تحت عنوان موسیقی زنانه می شناسیم، تفاوت بسیار دارد. هر چند موسیقی و رقص در بین اقوام ایرانی زن و مرد نمی شناسد اما از جهت خاستگاه و اجرای آن می توان نوعی جنسیت را قائل شد. برای مثال چوب بازی در ایل بختیاری یک بازی کاملاً مردانه است و زنان تنها تماشاگر آن هستند که گهگاه با اجرای "کل" شوری به جمعیت می پراکنند. نقطه مقابل این آیین موسیقایی، آوازهای زنان در چادر یا اتاق عروس می باشد که در آن برای مردان نقشی متصور نیست و ایشان تنها می توانند نظاره گر این نوع آوازها باشند و احیاناً در مواردی، زنان را همراهی کنند. بنابراین زنانه و مردانه بودن موسیقی در بین بختیاری ها صرفاً بر اساس نقشی است که آنها در به اجرا درآوردن یک نوع موسیقی خاص بر عهده می گیرند. در نتیجه می گوییم موسیقی آوازی شادمانی بختیاری ها، زنانه است چون صرفاً توسط جمعیت زنان شکل می گیرد.

 

 

نکته دیگر در خصوص آوازهای شادمانی بختیاری ها، کاربرد گستره واژه "گل" می باشد. ترانه های بسیاری با این واژه و ترکیبات مشتق از آن وجود دارند که همگی حکایت از علاقه این مردم به گل می کند. در بسیاری موارد توصیف یار نیز با استفاده از واژه گل صورت می پذیرد. شاید در یک نگاه گذرا به فرهنگ های قومی ایران، رتبه اول توجه به گل در ادبیات عامه، از آن بختیاری ها باشد. برای نمونه می توان به این واژگان در فرهنگ بختیاری اشاره کرد: گل، گلمی، آهای گل، آهای گلی، یارم ای گل، گلم ای گل، گلی گلی، دی گل، های گلمی، گل گلبند حنا و ...

 

آهای گلی (Ahay goley): جزو ناب ترین آوازهای بختیاری می باشد و در تمام مناطق بختیاری نشین رواج دارد. مضمون اشعار بیشتر در وصف عروس و داماد است و نام عروس و داماد و فامیل هایشان در متن اشعار گنجانده می شود که این بستگی به مجری آواز دارد. اگر از فامیل های عروس باشد، علاوه بر نام عروس وداماد بیشتر از نام فامیل های عروس یاد می کند و اگر مجری از فامیل های داماد باشد، بیشتر طرف فامیل های داماد را می گیرد. "آهای گلی" شکل های مختلف با عنوان هایی نظیر "آهای گل" ، "یارم ای گلی" ، "گلی گلی" و "گلم ای گل" دارد که همگی در ریتم شش هشتم مشترکند و تنها ملودی هایشان از منطقه ای به منطقه دیگر تفاوت دارد. آوازها کاملاً بداهه هستند و توسط زنانی که به "بیت خوان" معروفند، اجرا می شوند. تعداد این زنان خنیاگر در هر طایفه ای زیاد است و بنابراین در یک جشن عروسی به نوبت آواز می خوانند. جمعیت حاضر نیز در پایان هر بند آوازی به صورت موسیقایی عبارت "آهای گل" را در پاسخ به آواز تکخوان، می خوانند.

                           آهای گلی را بشنوید

 

 

آهای گل(Ahay gol) : از خانواده ترانه های گل دار است و بیشترین محبوبیت را در بین تمام بختیاری ها دارد. ویژگی بارز آن، اجرا به صورت سوال و جواب است. در شکل آوازی، بین تکخوان و گروه جریان دارد ولی اگر اجرا همراه با ساز باشد، معمولاً ساز بخش اول را می نوازد و گروه جمعیت نوعاً زنانه، با واژه "آهای گل" جواب ساز را می دهند.        

                         آهای گل را بشنوید 

 

وای اسبانه زین بکنین آهای گل      آهای گل

آی اسب ها را زین بکنید

وای خویم بریم جست عروس        آهای گل

آی می خواهیم به دنبال عروس برویم

 

 

 

باده باده  (Badeh badeh)یا بادا بادا: یکی از نغمات اصلی آوازهای شادمانی بختیاری به شمار می رود. مضمون اشعار شرح حال مجلس عروسی است و به میمنت و پر برکتی عروسی خوانده می شود. معمولاً دختران دم بخت به دور عروس حلقه می زنند و این آواز را می خوانند. خواننده ها در مضمون اشعار آرزو می کنند که سال بعد همه دختران حاضر در مجلس، عروس شوند.

                             باده باده را بشنوید

 

 

 

داینی نای (Dayni nay) : یکی از اصیل ترین ترانه های شادی بختیاری است که معمولاً دختران آن را می خوانند و از وضعیت روزگار شکایت می کنند که چرا فلان دختر شوهر کرده و یا فلان پسر زن گرفته است. این نغمه پیشینه ای کهن دارد. بدون ساز و صرفاً به صورت آواز دسته جمعی است که سر ضرب را با دست زدن حفظ می کنند. این نغمه در شادمانی های دیگری نظیر ختنه سوران، تولد فرزند پسر و هنگام رسیدن خبر خوش خوانده می شود.

                        
 

دی گل (Dey gol): نغمه ای قدیمی و فراگیر در همه نقاط بختیاری نشین است . بدون ساز و صرفاً توسط گروه زنان اجرا می شود. امروزه با ساز و آواز مردانه هم شنیده می شود.

  

های گلمی دی گل باو دلمی ای گل

ای گل من تو آن چیزی هستی که من می خواستم

قربون ره رهدنت رو رو قطاره      گلمی دی گل باو دلمی ای گل

قربان راه رفتنت که مانند قطار می ماند

کاشکی که شو بگرم به کل مالت      گلمی دی گل باو دلمی ای گل

ای کاش در کنار چادر شما من به شب بخورم که به این بهانه پیشت بمانم

بد کردم یه تار ز میت با خوم نبردم    گلمی دی گل باو دلمی ای گل

 اشتباه کردم که یکی از تارهای مویت را با خودم نبردم

بس بدوزم کفنم هر وقت که مردم      گلمی دی گل باو دلمی ای گل

با آن تار مو کفنم را بدوزم هر وقت که مردم

 

 

 دوولالی(Dovolali) : نوعی آواز محزون با اشعاری در وصف عروس و داماد و جدایی عروس از خانواده اش می باشد.  در واقع این نغمه، زبان حال مادر عروس است که در فراق فرزند دلبند خود در شب عروسی می خواند. می توان گفت نوعی وداع موسیقایی با دخترش که اینک عروس شده و برای همیشه قرار است از او جدا شود. این نغمه در فواصل دستگاه همایون شکل می گیرد. گاهی نوازنده سرنا و کرنا یا همان توشمال مجلس، برای خوشایند خانواده عروس، این نغمه را بدون همراهی دهل می نوازد. این اتفاق درست در لحظه آماده شدن طرف داماد برای بردن عروس رخ می دهد.

 


کره تاته دور تاته رهدنه چم چم رو

پسر عمو و دختر عمو با هم به کناره های رودخانه رفتند

دور تاته گل بچینه کره تاته بنه بو

دختر عمو گل می چیند تا پسر عمو بو کند

 

 

شیرینم لی لانه (Shirinom Ley Lanah): خاص منطقه چهارلنگ نشین است و صرفاً به طور آواز اجرا می شود. بیشتر زنان می خوانند ولی گاه مردان نیز در خواندن آن مشارکت دارند. گفتنی است در بیشتر نغمه های شادیانه منطقه چهارلنگ نشین استان چهارمحال و بختیاری، ساز و دهل حضور ندارد و مردم صرفاً با دست زدن و آواز خوانی به رقص و پایکوبی می پردازند.


 

سیاه چوانوم (Siyah Chavanom): خاص منطقه چهارلنگ نشین است و صرفاً به طور آواز اجرا می شود. بیشتر زنان می خوانند ولی گاه مردان نیز در خواندن آن مشارکت دارند. این نغمه برگرفته از الحان کردی و لکی بوده که از طریق لرهای استان لرستان به منطقه چهارلنگ نشین وارد شده است.

     سیاه چوانوم را بشنوید

 

 

 

 


نظرات شما عزیزان:

سلام
ساعت2:52---1 ارديبهشت 1394
کاشکی بیشتر این شعر ها رو اهنگ میزاشتی ما دانلود میکردیم ممنون

نام :
آدرس ایمیل:
وب سایت/بلاگ :
متن پیام:
:) :( ;) :D
;)) :X :? :P
:* =(( :O };-
:B /:) =DD :S
-) :-(( :-| :-))
نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه:


تمام حقوق اين وبلاگ و مطالب آن متعلق به صاحب آن مي باشد.