به قلم : حسین سریع کار

با آبگيري سد گتوند بيش از ۲۱ هكتار از منابع طبيعي پشت اين سد كه متعلق به سه شهرستان لالي، گتوند و مسجدسليمان بودند، تخريب شدند. پوشش گياهي زاگرس‌مياني كه شامل گونه‌هاي كم‌نظيري از گياهان و جانوران است در اين مناطق در خطر نابودي قرار دارد. ايجاد چندين سد عظيم مانند سد شهيد عباس‌پور، سد مسجدسليمان و سد گتوند كه همگي در شعاعي كمتر از ۵۰ كيلومتري از هم قرار دارند، سبب تهديد جدي اكوسيستم حيات‌وحش منطقه زاگرس شده است. در تحقيقات ميداني كارشناسان محيط‌زيست و منابع طبيعي كم شدن تعداد درختان هميشه سبزي مانند سدر (كنار) و حذف بوته‌هاي شديدا حساس به تغييرات محيطي و نيز هندوانه ابوجهل كه خاص اين مناطق بوده‌اند، نمايان شده است.
تالاب شيمبار هم در خطر است
تالاب شيمبار در صدكيلومتري شمال مسجدسليمان و در دره‌هاي عميق زاگرس واقع شده است، اين منطقه بيش از 50 هزار هكتار مساحت دارد. منطقه شيمبار با تركيب منسجم، شرايط آب‌و‌هوايي مناسب و تركيب ويژه درختان و درختچه‌ها از ارزش توريستي بالايي برخوردار است. ولي متاسفانه با كم شدن حجم بارندگي‌هاي چند سال گذشته و ساخت جاده خوزستان به چهارمحال‌بختياري، اين زيستگاه نادر حيات‌وحش در معرض تهديد جدي قرار گرفته است و زندگي حيات حيوانات نادري از جمله خرس، پلنگ و بزكوهي و گونه‌هاي نادر دارويي و گياهاني كه بعضا در دنيا بي‌نظير هستند در اين منطقه را در خطر جدي قرار داده است. در واقع شيمبار در صد كيلومتري مسجدسليمان تا گتوند كه در دامنه ديگري از زاگرس قرار دارند و دشت‌هاي پاييني آن به سبب مشكلاتي كه در ظرف 50 سال گذشته در نتيجه سد‌سازي در منطقه شمال خوزستان پديدار شده است در خطر جدي قرار دارد.
بررسي ارزيابي اثرات زيست‌محيطي احداث سد گتوند
بر اساس بررسي ارزيابي اثرات زيست‌محيطي احداث سد گتوند عليا كه قاسم مرتضايي و اصغر كهندل استادياران جهاددانشگاهي دانشگاه تهران و مرتضي حسيني‌توسل عضو هيات علمي جهاددانشگاهي دانشگاه تهران انجام داده‌اند در اثر احداث سدها و بالا آمدن آب درياچه پشت آنها، محيط دگرگون شده، برخي از فرصت‌هاي شغلي و منابع درآمد غيرمنقول، مانند كشاورزي از دست رفته و حتي مناطق مسكوني نيز تحت تاثير آب قرار مي‌گيرند و ناگزير برخي از سكنه مناطق مجاور سدها كه منبع درآمد خود را از دست داده‌اند، جهت سكونت و ايجاد منبع جديد درآمدي مهاجرت خواهند كرد. سد گتوند عليا، يكي از پروژه‌هاي توليد برقابي است كه در منطقه گتوند در استان خوزستان در دست احداث است. وجود درياچه پشت سد جديد و قديم، چشم‌اندازهاي طبيعي، آثار تاريخي (طبيعي و غيرطبيعي) - فرهنگي، مي‌تواند نقش مهمي در توسعه همه جانبه و توسعه پايدار اين منطقه ايفا كند. در اين بررسي از مدل اكولوژيكي گردشگري براي انتخاب مكان‌هاي تفرجي استفاده شده است كه در اين مدل انواع تفرج به دو دسته تفرج متمركز و گسترده تقسيم‌بندي مي‌شود. بر اساس اين مدل، مناطق مجاور بيشه‌زارها، منطقه امامزاده زيد (ع)، سواحل و درياچه سد تنظيمي، روستاي گراب، منطقه آبكاسه، سواحل رودشور در شمال لالي، نواحي مسطح جنگلي مسجدسليمان و … براي تفرج متمركز و بيشه‌زارها، جزاير داخل درياچه جديد و مناطق كوهستاني بالادست براي تفرج گسترده، قرق و مجموعا براي حفاظت پيشنهاد شد. با توجه به پيشنهادات بايد در رابطه با جنگل‌هاي منطقه كه از شرايط مطلوبي برخوردار نيستند، اقدامات اصلاحي و حفاظتي لازم به عمل‌ آيد. با توجه به فاصله از مراكز جمعيتي، مناسب‌ترين منطقه جنگلي براي تفرج منطقه امامزاده زيد (ع) است. حيات‌وحش منطقه نيز به عنوان يكي از جاذبه‌هاي گردشگري معرفي شده است.

تمام ارگانيسم‌هاي زنده اعم از گياهي و جانوري نسبت به هر فاكتور محدود‌كننده محيطي يك دامنه بردباري مشخصي دارند. معمولا هنگام بهره‌برداري از يك سد، سرعت جريان آب رودخانه در آن قسمت دچار دگرگوني مي‌شود و اين تغييرات تا كيلومترها در پايين‌دست و بالادست سد تاثير خود را مي‌گذارد. از فراوان‌ترين جانوران آبزي در رودخانه‌ها، ماهي‌ها هستند كه برخي از آنها براي تخم‌ريزي برخلاف جريان آب شنا كرده تا خود را به بالادست رودخانه برسانند. بعد از ايجاد سد در يك رودخانه اين مسير حركت قطع مي‌شود و اين خود موجب نابودي گونه‌هاي ناياب ماهي‌ها شده و حيات جانوري را در رودخانه نابود مي‌كند. نابود شدن ماهي‌ها موجب مي‌شود جانوران و پستانداراني كه از ماهي‌ها تغذيه مي‌كنند نيز به نوعي دچار مشكل كمبود غذا شده و اين خود بر حيات اين گونه از جانوران تاثيرات سوء مي‌گذارد و جمعيت آنها رو به نقصان مي‌رود. به نظر مي‌رسد متوليان سد‌سازي در كشور و به‌خصوص در منطقه خوزستان از ياد برده‌اند ايجاد سدهاي متعدد در يكي از مهم‌ترين زيستگاه‌هاي جانوري و گياهي كشور نياز به مديريت منابع طبيعي دارد و هزينه‌هايي كه ايجاد اين سدها بر اين منابع پديد مي‌آورد، بسيار زياد است. ايجاد 21 هكتار جنگل و محيط‌زيستي كه با زير آب رفتن درختان حاشيه سد گتوند در مسجدسليمان، لالي و گتوند به زير آب رفته است، ده‌ها سال طول خواهد كشيد و در اين بين نياز به اقدام اساسي از سوي مديران اجرايي كشور در اين رابطه حس مي‌شود. از بين رفتن گونه‌هاي ناياب گياهي و تاثيراتي كه اين سدها بر گونه‌هاي جانوري و زيستگاه‌هاي منطقه دارد نيز نبايد فراموش كرد.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: